Wstęp
Żeglując w obszarze wysp karaibskich pomiędzy Martyniką i Grenadynami, odwiedzamy trzy różne kraje: Francję (Martynika), Saint Lucia (wyspa Saint Lucia) oraz Saint Vincent i Grenadyny (wyspa St. Vincent i przyległe do niej aż do Petite Saint Vincent). Żeglując dalej na południe, wpływamy na obszar Państwa Grenada z główną wyspą-stolicą o tej samej nazwie. Opisane tu procedury, choć już bez przykładów cenowych, dotyczą oczywiście również i Grenady.
Morskie przekraczanie granic, podobnie jak lądowe, związane jest tu z obowiązkiem dokonywania odpraw celno-paszportowych i ponoszeniem za nie opłat. Poza Martyniką, nie jesteśmy już przecież na obszarze Unii Europejskiej. Ze swojej skipperskiej praktyki wiem, że jest to czasochłonne i uciążliwe zajęcie, wymagające często dużo cierpliwości – zgodnie z zasadą „Live slow” (z tego powodu wielu skipperów rezygnuje z dopełnienia tych formalności). Tutejsi urzędnicy, już nie zawsze w uniformach (kiedyś tak), to jednak szanują tu swoją pracę. Co by nie mówić, mają szczęście, że ją mają i taką właśnie. Wybrańcy.
Państwa-wyspy od Martyniki do Grenady
Czym ewentualnie grozi niedokonywanie tych odpraw? Podejrzewam, że może skończyć się to karą pieniężną. Znam również takich, którzy odpraw nie robili i z Karaibów szczęśliwie, bez uszczerbku wrócili. Czy sam nie dokonałem kiedyś takiej odprawy? Zdarza mi się, że jak wieczorem przypływam i nazajutrz rano wypływam z danego kraju, szczególnie jak nikt nie wychodzi z jachtu na brzeg, to nie schodzę odprawić się. Podobnie jak wracam na Martynikę, zdarza mi się nie dopełnić obowiązku „check-out’u” na Grenadynach lub na St. Lucia. Oczywiście nie zachęcam do takich praktyk.
Jak taka odprawa wygląda
W przypadku Martyniki sprawa jest prosta. W recepcji mariny Le Marin (tu dostępnych jest do trzech dedykowanych komputerów) lub na stacji paliw w starej części mariny (tylko jeden komputer), naszą deklarację odprawy celnej (ang. Maritime Navigation Control Document) wypełniamy elektronicznie. Jest ona na miejscu drukowana, pieczętowana i opłacana (5 EUR). Do używania tutejszej klawiatury nie jestem przyzwyczajony, ale jakoś idzie do przodu. Nie ma innego wyjścia. Obsługa pomoże w razie potrzeby. Urzędników tu nie ma.
Odprawa przez komputer na Martynice w Le Marin
Armatorzy jachtów czarterowych, przed wypłynięciem z Le Marin wymagają okazania deklaracji wyjścia (datę wyjścia wpisujemy w polu „Departure”). Podobnie po powrocie do Le Marin, wymagają aby okazać im deklarację wejścia (datę powrotu wpisujemy w polu „Arrival”). Aby uniknąć potencjalnych kolejek, zwykle robię ją jak najwcześniej, jeszcze przed odebraniem jachtu od armatora lub jego zdaniem.
Poza Martyniką, biura „Customs” i „Immigration” mieszczą się zwykle „door-to-next-door” i w takiej kolejności je odwiedzamy. Na szczęście, wyposażony w dokumenty jachtu (wystarczy dowód rejestracyjny i ubezpieczenie), dokumenty podróżnych (paszporty), dowód poprzedniej odprawy i….pieniądze skipper, nie musi odwiedzać urzędów wraz ze swoimi kompanami podróży. Kiedy on formalizuje pobyt, pozostali oddają się chwilom wakacyjnym, teoretycznie (!!!) jeszcze bez prawa zejścia na ląd przed dokonaniem odprawy.
Po dokonaniu odprawy dostajemy od celników „Customs Form” po nowemu (wydruk z Sailclear) lub tradycyjny „Declaration for Yacht on Arrival/Departure” (ten, który sami żmudnie wypełniamy ręcznie z podłożoną kalką). Po odprawie paszportowej zabieramy ze sobą „Immigration act” ręcznie wypełniony, opieczętowany i podpisany przez „Immigraiton oficer”.
Teoretycznie, jeżeli macie zamiar opuścić St. Vincent i Grenadyny w ciągu 24 godzin, możecie przy jednej wizycie dokonać zarówno check-in oraz check-out. Na St. Lucia ten czas wynosi 72 godziny.
Carriacou (Grenada). „Live slow” – papierkologia odprawowa
Sailclear – światełko w tunelu
Aby uprościć żeglarzom i urzędnikom życie, od 2021 na obszarze St. Lucia – St. Vincent i Grenadyn oraz Grenady, obowiązuje internetowy system zgłoszeń celnej odprawy granicznej (ang. Customs): sailclear.com. Nie dotyczy on odprawy paszportowej (ang. Immigration). System ten dostępny jest już również w innych państwach-wyspach na Morzu Karaibskim (od Kajmanów, Belize, Dominikany i inne kraje na południe, aż po Curaçao) i nie tylko np. na Bermudach.
Dzięki niemu, jeszcze przed wyjazdem na Karaiby możecie zarejestrować swój czarterowy jacht lub jachty (o dane poproście armatora), a także listę załogi z danymi (potrzebne są głównie dane z paszportu). Tę można nawet zaimportować z wcześniej przygotowanego pliku (szczegóły techniczne w portalu). Z tak zdefiniowanych modułów, można dalej wielokrotnie składać tzw. „Arrival Notification”, czyli deklarację celną wejścia do kraju, do którego wpływamy.
Rejestracja w Sailclear nie dość, że nie zawsze się udaje z powodów technicznych (system potrafi nie zapisywać wypełnionych formularzy), to również nie uchroni nas niestety od wizyty w Customs & Immigration. Ta wciąż i tak jest wymagana. Jeżeli uda Wam się jednak zarejestrować, to potem Wasza urzędowa wizyta jest krótsza. Zamiast wypełniać ręcznie deklarację, w okienku „Customs„ podajecie numer swojego „Notification Arrival”. Na tej podstawie urzędnik drukuje kilka kopii „Customs Form”, które opieczętowane, opisane, podpisane (w tym przez Was) trafiają po jednym egzemplarzu do „Customs”, do „Immigration„ i do Was.
W niektórych placówkach znajdują się stanowiska (szkoda, że jak na razie tylko po jednym), gdzie Sailclear działa. I tutaj właśnie taka rejestracja jest zawsze obowiązkowa. Pamiętając swój login i hasło, zalogujemy się tu do swojego konta lub założymy je od nowa. Ku mojemu zaskoczeniu, zdarzyło mi się również, że urzędnik (ten bez uniformu) za mnie wypełnił mój „Notification Arrival”.
Porty wejścia/wyjścia ze stanowiskami Sailclear, które osobiście potwierdziłem, oznaczyłem poniżej jako (S). Sądzę, że takich stanowisk jest więcej, szczególnie w tych większych placówkach, ale na moment pisania tego tekstu, nie zdążyłem jeszcze potwierdzić ich istnienia. Nie ma ich natomiast w mniej oczywistych i mniej popularnych portach wejścia/wyjścia jak Wallilabou czy Mustique. Tu niestety, nawet mając zgłoszone „Arrival Notification” w Sailclear, jesteśmy skazani na ręczne wypełnianie „Declaration for Yacht on Arrival/Departure”. Kiedyś, zamiast przepisywać do formularza, można było dołączyć swoją listę załogi. Teraz nie chcą jej akceptować.
Wprowadzenie Sailclear nie dość, że pomimo czasowych problemów z dostępnością internetową skróciło czas na formalności w samym urzędzie, to dodatkowo rozładowało urzędnicze szafy i sterty papierowych dokumentów. Wydaje się, iż postępujące z roku na rok jego upowszechnienie, a także zminimalizowanie usterkowości, sprzyjać będzie dalszemu udrożnieniu przepraw przez karaibskie formalności.
„Almighty” Sailclear
Porty wejścia/wyjścia od Martyniki do Grenady
Poniżej przedstawiłem listę bardziej popularnych (bo łatwiej dostępnych) wśród żeglarzy portów wejścia/wyjścia, gdzie dokonywane są procedury celno-paszportowe.
Francja, wyspa Martynika: Le Marin recepcja mariny lub stacja paliw
Państwo i wyspa St. Lucia: Rodney Bay (obok recepcji mariny), Marigot Bay (obok recepcji mariny), Soufriere (na prawo od wyjścia z dinghy dock – pierwsze jest Immigration, a około 50m dalej Customs – tu idziemy najpierw), Vieux Fort (przy lotnisku)
Państwo St. Vincent i Grenadyny:
Wyspa St. Vincent: Walillabou (tylko w godzinach 16:00-18:00), Kingstown
Wyspa Bequa: Port Elizabeth
Wyspa Mustique: na lotnisku w centrum wyspy
Wyspa Union: Clifton – na lotnisku oraz w mieście (S) około 300 m w lewo od Anchorage Yacht Club (korzystać w pierwszej kolejności z tego drugiego, nie z lotniska)
Państwo Grenada:
Wyspa Carriacou: Carriacou – nieco na lewo od betonowego pomostu – okolice Rebublic Bank
Wyspa Grenada: Saint George’s, w Camper & Nicholsons Port Louis Marina
Ze względu na bliskość do zacumowanego jachtu, odprawy na Mustique i Union możliwe są również na lotniskach
Opłaty za przeprowadzenie odprawy
Opłaty za odprawy pobierane są tylko w gotówce. Trudno nadążyć ile, za co i gdzie zapłacimy. Ich wysokość zmienia się w zależności od godziny dokonywania (za pracę w godzinach wieczornych lub w weekendy należna jest opłata za nadgodziny), kraju, wielkości jachtu, liczby osób na pokładzie. Dodatkowo na Grenadynach, za jacht czarterowy ponoszona jest dodatkowa opłata licencyjna. Warto zapamiętać, że taniej będzie zgłosić jedną osobę w załodze – skippera, a resztę jako pasażerów (nie załogę).
Za nadgodziny to płacić trzeba w urzędzie
Przykładowe opłaty za „Customs & Immigration”
a. Katamaran Lagoon 40, 6 osób, styczeń 2023
Wyspa St. Lucia, zatoka Soufriere
90 EC – Port tax
6 os * 15 EC = 90 EC – Immigration Clearance
Mustique, lotnisko
35 EC – Immigration Clearance, dopłata za nadgodziny za pracę w sobotę (50 EC dopłacimy za pracę w niedzielę)
125 EC – licencja za wynajęty (nie prywatny) katamaran jw.
6os * 35EC = 210 EC – Cruise tax
45 EC – Boarding Fee
Wyspa St. Lucia, zatoka Soufriere
90 EC – Port tax
6 os * 15 EC = 90 EC – Immigration Clearance
b. Katamaran Bali 4.5, 7 osób, luty 2023
St. Lucia – Marina Rodney Bay
100 EC – Immigration (niedziela – nadgodziny)
115 EC – Port tax
O ile nie odbywa się on w dni wolne od pracy i nadgodziny, to check-out nie jest płatny.
I oby formalności urzędnicze nie przysłoniły Wam radości z karaibskich wakacji pod żaglami.
~kpt. Tomasz Bednarczyk
